·
HỘI ĐỒNG PHỐI HỢP PHỔ BIẾN
GIÁO DỤC PHÁP LUẬT
Hiến pháp năm 2013 có quy định Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của
Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam và Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương,
đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, do Nhân dân địa
phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước
cấp trên. Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước bằng dân chủ trực tiếp, bằng
dân chủ đại diện thông qua Quốc hội, Hội đồng nhân dân và thông qua các cơ quan
khác của Nhà nước. Việc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân
được tiến hành theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín.
Để chuẩn bị cho công tác bầu cử Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm
kỳ 2021 - 2026, ngày 17/11/2020 tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIV đã
thông qua Nghị quyết số 113/2020/QH14 xác định Ngày bầu cử Quốc hội khóa XV và
đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026 là Chủ nhật, ngày
23/5/2021.
Cử tri là người có quyền bỏ phiếu trong cuộc bầu cử Quốc hội và Hội đồng
nhân dân các cấp. Để thực hiện quyền lực của mình, mỗi cử tri cần biết các quy
định của pháp luật về bầu cử trong đó lưu ý một số nội dung sau:
1. Độ tuổi của
cử tri: Tính đến ngày được công bố bầu cử tức ngày 23/5/2021 thì
cử tri phải đủ 18 trở lên.
2. Nguyên tắc
lập danh sách cử tri
Mọi công dân có quyền bầu cử đều được ghi tên vào danh sách cử tri và được
phát thẻ cử tri, trừ các trường hợp người bị tước quyền bầu cử quy định.
Mỗi công dân chỉ được ghi tên vào một danh sách cử tri ở nơi mình thường
trú hoặc tạm trú.
Cử tri là người tạm trú và có thời gian đăng ký tạm trú tại địa phương chưa
đủ 12 tháng, cử tri là quân nhân ở các đơn vị vũ trang nhân dân được ghi tên
vào danh sách cử tri để bầu đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân cấp
tỉnh, cấp huyện ở nơi tạm trú hoặc đóng quân.
Công dân Việt Nam ở nước ngoài trở về Việt Nam trong khoảng thời gian từ
sau khi danh sách cử tri đã được niêm yết đến trước thời điểm bắt đầu bỏ phiếu
24 giờ, thì đến Ủy ban nhân dân cấp xã xuất trình Hộ chiếu có ghi quốc tịch
Việt Nam để được ghi tên vào danh sách cử tri và nhận thẻ cử tri bầu đại biểu
Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã (nếu xuất
trình tại nơi đăng ký thường trú) hoặc bầu đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội
đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện (nêu xuất trình tại nơi đăng ký tạm trú).
Cử tri là người đang bị tạm giam, tạm giữ, người đang chấp hành biện pháp
đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc được ghi tên vào
danh sách cử tri để bầu đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân cấp
tỉnh nơi người đó đang bị tạm giam, tạm giữ, đang chấp hành biện pháp đưa vào
cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc.
3. Những trường
hợp không được ghi tên, xóa tên hoặc bổ sung tên vào danh sách cử tri
Người đang bị tước quyền bầu cử theo bản án, quyết định của Tòa án đã có
hiệu lực pháp luật, người bị kết án tử hình đang trong thời gian chờ thi hành
án, người đang chấp hành hình phạt tù mà không được hưởng án treo, người mất
năng lực hành vi dân sự thì không được ghi tên vào danh sách cử tri. Các trường
hợp này nếu đến trước thời điểm bắt đầu bỏ phiếu 24 giờ được khôi phục lại
quyền bầu cử, được trả lại tự do hoặc được cơ quan có thẩm quyền xác nhận không
còn trong tình trạng mất năng lực hành vi dân sự thì được bổ sung vào danh sách
cử tri và được phát thẻ cử tri theo quy định.
Trong thời gian từ sau khi danh sách cử tri đã được niêm yết đến trước thời
điểm bắt đầu bỏ phiếu 24 giờ, những người thay đổi nơi thường trú ra ngoài đơn
vị hành chính cấp xã nơi đã được ghi tên vào danh sách cử tri thì được xóa tên
trong danh sách cử tri ở nơi cư trú cũ và bổ sung vào danh sách cử tri tại nơi
thường trú mới để bầu đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh,
cấp huyện, cấp xã; những người chuyển đến tạm trú ở nơi khác với đơn vị hành
chính cấp xã mà mình đã được ghi tên vào danh sách cử tri và có nguyện vọng
tham gia bầu cử ở nơi tạm trú mới thì được xóa tên trong danh sách cử tri ở nơi
cư trú cũ và bổ sung vào danh sách cử tri tại nơi tạm trú mới để bầu đại biểu
Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện.
Cử tri là người đang bị tạm giam, tạm giữ, người đang chấp hành biện pháp
đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc nếu đến trước thời
điểm bắt đầu bỏ phiếu 24 giờ mà được trả tự do hoặc đã hết thời gian giáo dục
bắt buộc, cai nghiện bắt buộc thì được xóa tên trong danh sách cử tri ở nơi có
trại tạm giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc, được bổ sung
vào danh sách cử tri tại nơi đăng ký thường trú để bầu đại biểu Quốc hội, đại
biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã hoặc được bổ sung vào danh
sách, cử tri tại nơi đăng ký tạm trú để bầu đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội
đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện.
Người đã có tên trong danh sách cử tri mà đến thời điểm bắt đầu bỏ phiếu bị
Tòa án tước quyền bầu cử, phải chấp hành hình phạt tù hoặc mất năng lực hành vi
dân sự thì Ủy ban nhân dân cấp xã xóa tên người đó trong danh sách cử tri và
thu hồi thẻ cử tri.
4. Thẩm quyền
lập danh sách cử tri
Danh sách cử tri do Ủy ban nhân dân cấp xã lập theo từng khu vực bỏ phiếu.
Đối với huyện không có đơn vị hành chính xã, thị trấn thì Ủy ban nhân dân
huyện có trách nhiệm lập danh sách cử tri theo từng khu vực bỏ phiếu.
Danh sách cử tri trong đơn vị vũ trang nhân dân do chỉ huy đơn vị lập theo
đơn vị vũ trang nhân dân để đưa vào danh sách cử tri của khu vực bỏ phiếu nơi
đơn vị đóng quân. Quân nhân có hộ khẩu thường trú ở địa phương gần khu vực đóng
quân có thể được chỉ huy đơn vị cấp giấy chứng nhận để được ghi tên vào danh
sách cử tri và tham gia bỏ phiếu ở nơi thường trú. Khi cấp giấy chứng nhận, chỉ
huy đơn vị phải ghi ngay vào danh sách cử tri tại đơn vị vũ trang nhân dân bên
cạnh tên người đó cụm từ “Bỏ phiếu ở nơi cư trú”.
5. Niêm yết danh
sách cử tri
Chậm nhất là 40 ngày trước ngày bầu cử, cơ quan lập danh sách cử tri niêm
yết danh sách cử tri tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã và tại những địa điểm
công cộng của khu vực bỏ phiếu, đồng thời thông báo rộng rãi danh sách cử tri
và việc niêm yết để Nhân dân kiểm tra.
6. Khiếu nại về
danh sách cử tri
Khi kiểm tra danh sách cử tri, nếu phát hiện có sai sót thì trong thời hạn
30 ngày kể từ ngày niêm yết, công dân có quyền khiếu nại với cơ quan lập danh,
sách cử tri. Cơ quan lập danh sách cử tri phải ghi vào sổ những khiếu nại đó.
Trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày nhận được khiếu nại, cơ quan lập danh sách cử
tri phải giải quyết và thông báo cho người khiếu nại biết kết quả giải quyết.
Trường hợp người khiếu nại không đồng ý về kết quả giải quyết khiếu nại
hoặc hết thời hạn giải quyết mà khiếu nại không được giải quyết thì có quyền
khởi kiện tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng hành
chính.
7. Bỏ phiếu ở
nơi khác
Từ khi niêm yết danh sách cử tri cho đến ngày bầu cử, nếu cử tri nào vì đi
nơi khác, không thể tham gia bỏ phiếu ở nơi đã được ghi tên vào danh sách cử
tri thì có quyền xin giấy chứng nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi mình, đã có
tên trong danh sách cử tri để được bổ sung tên vào danh sách cử tri và tham gia
bỏ phiếu bầu đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh ở nơi mình
có thể tham gia bỏ phiếu. Khi cấp giấy chứng nhận, Ủy ban nhân dân cấp xã phải
ghi ngay vào danh sách cử tri tại khu vực bỏ phiếu thuộc địa phương mình bên
cạnh tên cử tri cụm từ “Bỏ phiếu ở nơi khác”.
Việc tham gia bầu cử của cử tri không chỉ là quyền mà còn thể hiện trách
nhiệm công dân của mỗi cá nhân đối với Nhà nước nhằm lựa chọn, bầu ra những đại
biểu tiêu biểu, xứng đáng đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của
Nhân dân trong Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021 - 2026.